Jezyk polski -ARKUSZ PYTAN, Szkoła, Matura, Próbna matura 2012-13 (listopad)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Miejsce na identyikację szkoły
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY
Z OPERONEM
JĘZYK POLSKI
LISTOPAD
2012
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy: 170 minut
Instrukcja dla zdającego
1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron. Ewentualny brak
zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zada-
niu.
3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atra-
mentem.
4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
6. Możesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyzny i słownika orto-
graicznego.
Za rozwiązanie
wszystkich zadań
można otrzymać
łącznie
70 punktów
.
Część I
–
20 pkt
Częsć II
–
50 pkt
Życzymy powodzenia!
Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy
KOD
ZDAJĄCEGO
PESEL ZDAJĄCEGO
Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.
Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadań przez dyrektorów
szkół biorących udział w programie Próbna Matura z OPERONEM.
Język polski. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Część I (
20 pkt
) – rozumienie czytanego tekstu
Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj
tylko na podstawie tekstu i tylko
własnymi słowami
– chyba że w zadaniu polecono inaczej.
Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/-y. W zadaniach zamkniętych wybierz tylko
jedną z zaproponowanych odpowiedzi.
Pochwała myślącego lenia
1. Czy aby nie żyjemy podle? Prędzej, więcej, kreatywniej – co dzień rano pod tymi hasłami,
jakie współczesność wypisała na sztandarach, zaczynam nawalankę z rzeczywistością. Tak jak
dziesiątki milionów pracujących Europejczyków z klas średnich. Pracuję, żeby zarobić i żeby
dorobić, a także by jeszcze nadrobić to, czego nie dorobiłem.
2. Zresztą to nie tylko kwestia pieniędzy, lecz także stylu życia. Wiem przecież jako człowiek
nowoczesny, że praca oznacza coraz częściej wiele rozmaitych aktywności, nawet na jednej
posadzie. Ba, to nie jest praca, to słowo brzmi staroświecko, w dodatku niesie w sobie ciężar
i znój. Żeby więc nie wydawało się ciężko i znojnie, tylko lekko i twórczo, to, co robię, nazywa
się realizacją projektów.
3. Tak jak nie pracuję, tylko realizuję, tak nie mam być twórczy, tylko kreatywny. Czym się
różni człowiek twórczy od kreatywnego? Twórczym się bywa, jest w tej postawie kapryśność
i niepewność rezultatów, zaś kreatywnym należy być stale. Bo, jak słyszymy, świat się zmie-
nia, a my musimy zmieniać się wraz z nim, przepraszam, nie zmieniać, tylko być mobilnym.
W tej gonitwie nie wolno zatrzymać się na poboczu; kto odpadnie, ten przepadnie. Pragnie-
nie stabilizacji, jakiejś dozy niezmienności? To nostalgia albo wyraz niedostosowania, albo
drobnomieszczańskie nudziarstwo. Stabilizację pochowaliśmy dekady temu, a na jej nagrobku
umieściliśmy napis: projekt zawiódł.
4. Żeby utrzymać się w świecie, nie zostać złogiem nowoczesności, trzeba być dyspozycyjnym
wobec projektów. Brać je, gdy proponują, bo jak nie weźmiesz, to już nie zaproponują. „Cały
czas jestem w biegu i zauważyłem, że wszystko, czym dysponuję – telefon komórkowy, kawa na
wynos, operator sieci telefonicznej umożliwiający rozmowy w metrze – wszystko to stworzone
jest po to, żebym nie musiał się zatrzymywać. Żebym nieustannie był do dyspozycji networku,
do którego przynależę” – mówi w spektaklu teatralnym René Pollescha „Jackson Pollesch”,
bohater ganiający, jak my, od projektu do projektu. […]
5. W tym kieracie najbardziej uciążliwe i konkurencyjne wobec projektów okazuje się życie,
a przynajmniej to, co do niedawna za nie uważaliśmy. Miłość ogranicza dyspozycyjność, unie-
możliwia kreatywność; nie ma na nią czasu. Mamy więc niezliczone poradniki, jak zaplano-
wać i ułożyć związek, by nie zawadzał naszym aktywnościom. Emocje, radzą eksperci, zamień
w transakcje, związek to też projekt, tyle że uboczny.
6. Również dzieci stanowią konkurencję, chcą twego czasu i uwagi. Trzeba więc walczyć
z tym, by projekt dziecko nie stał się zbyt czasochłonny. Dom przestał być schronieniem aktyw-
nego człowieka. Stał się miejscem niebezpiecznym, gdzie najłatwiej odpaść od świata. Życie to
projekt zbyt długotrwały, by mu się poświęcać – mówi postać ze sztuki Pollescha. I jest w tym
zdaniu lęk i rezygnacja nas wszystkich.
7. Proszę nie traktować tych uwag jak lamentu nad rozterkami możnych tego świata. Wiem
przecież, że wobec realnych nieszczęść ludzi, wobec wojen, głodu, nędzy, tyranii wszystkie te
nasze zagubienia i zakręcenia są luksusowe. Stanowią przedmiot zazdrości miliardów ludzi,
którym klasy średnie w krajach rozwiniętych jawią się królami baśniowych krain. Takie proble-
my chcieliby mieć także żyjący obok nas wykluczeni czy bezrobotni. Ale choć ów frenetyczny
1
pośpiech, wszechogarniająca konkurencja, brak wolnego czasu są bolączkami tak luksusowy-
mi, to kształtują nie tylko nasze zbiorowości, lecz także stan polityki i demokracji.
1
frenetyczny – pełen zapału, entuzjastyczny, burzliwy, szalony, obłąkańczy
2
Język polski. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
8. Któż nie chciałby zwolnić tempa, zwłaszcza że i tak nikt nie nadąża za zmianami? W tym
pragnieniu spokojniejszego życia kryje się trafne rozpoznanie: dobre społeczeństwo i dobra
polityka potrzebują opieszałości, bezinteresownie spędzanego czasu oraz nieróbstwa.
9. To myśli stare, co nie znaczy martwe. Wiemy od historyków i filozofów, że najważniejsze
odkrycia naukowe, które formują nasze życie, wzięły się z bezinteresownego i pochłaniającego
czas zainteresowania światem, z pragnienia, by zrozumieć to, co jest wokół nas. Ich życiowa
przydatność to uboczny produkt niepraktycznej ciekawości. Ludzie zawsze poszukiwali bez-
użytecznej wiedzy i tylko dlatego zbudowali naszą cywilizację. Toteż, pisała Hannah Arendt,
nasz świat zastygnie, może nawet zginie, „jeśli uda nam się kiedykolwiek przekonać samych sie-
bie, że człowiek jest w pierwszym rzędzie istotą praktyczną”. Udaje nam się to całkiem nieźle.
10. Wiemy też od dawna, że sensowna polityka, decydowanie o sprawach publicznych bie-
rze się z namysłu i wolnego czasu, nie z gonitwy. Przekonywali o tym już starożytni i, widać,
przekonali potomków, skoro demokratyczne społeczeństwa nieźle opłacają polityków w parla-
mentach, by mogli w spokoju i skupieniu poświęcić się polityce. Jak to robią, to inna sprawa.
Ale w samej tej zasadzie zawiera się myśl, że rozwaga i rozsądek wymagają czasu oraz pewnej
opieszałości, zwłaszcza jeśli trzeba rozważyć wiele racji i argumentów.
11. Ale przede wszystkim opieszałość jest wielką cnotą społeczną. To podstawa wolności
i pluralizmu. Bo przecież pluralizm zaczyna się wtedy, gdy jesteśmy w stanie wysłuchać rozma-
itych historii innych ludzi i uznać je, choćby częściowo, za bliskie i własne. Gdy uwewnętrznia-
my cudze doświadczenia i wartości. Gdy każdy z nas ma, jak zauważa filozof Odo Marquard,
wiele historii, a nie tylko jedną. To jest nasza droga do wolności i do prawa, by być innym
pośród podobnych.
12. Ale do tego trzeba porozumiewać się z ludźmi lub z ich dziełami, co wymaga czasu i sku-
pienia. Jeśli ich brakuje, tracimy z oczu wielość świata, więc grozi nam to, że uczynimy plu-
ralizm jedynie suchym prawem formalnym, niekoniecznie akceptowanym i zrozumiałym. […]
13. Zapewne najbardziej dotkliwe w tym powszechnym pośpiechu jest poczucie samotności.
Samotności zdwojonej. Dla każdego człowieka, przekonują filozofowie, najważniejszym roz-
mówcą jest on sam.
14. To źródło najważniejszych wyborów. To także w dużej mierze ochrona przed złymi uczyn-
kami, bo któż chciałby nieustannie gadać i przebywać z łajdakiem? Jednak żeby zadawać się
z sobą samym, formułować sobie moralne i życiowe szlaki, trzeba zewnętrznego nieróbstwa.
Które jest ciężką wewnętrzną pracą – myśleniem. I nie sztuka tego swojego rozmówcę wyłą-
czyć, gdy brakuje wytchnienia, ale żyć bez niego to horror. […]
15. Jeśli udaje nam się zrobić coś ważnego, choćby odrobinę zmienić świat na lepsze, to głów-
nie wtedy, gdy potrafimy na chwilę wymknąć się temu światu presji. Choćby na kanapę.
16. Pamiętacie ten wierszyk: „Na kanapie siedzi leń, nic nie robi cały dzień”. Może nie cały
dzień, ale parę godzin. I niech nie tylko siedzi, lecz także myśli, rozmawia z sobą i z innymi,
patrzy, czyta. Taki leń ma więcej szans na dobre życie i, co ważniejsze, na to, by jakoś napra-
wiać rzeczywistość, niż jego bliźni pogrążony w wiecznym pośpiechu. Nadzieja w leniach i ich
czynach. Serio.
M. Beylin,
Pochwała myślącego lenia
, „Gazeta Wyborcza”, 24–26 grudnia 2011
Zadanie 1. (
1 pkt
)
Tytuł „Pochwała myślącego lenia” jest
A. metaforycznym zwrotem.
B. rozbudowaną apostrofą.
C. hiperbolicznym opisem.
D. główną myślą artykułu.
3
Język polski. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 2. (
2 pkt
)
W ostatnim zdaniu akapitu 1. autor użył wyrazów pokrewnych. Wypisz je i określ funkcję tego
zabiegu.
Wyrazy pokrewne: .............................................................................................................................
Funkcja: ..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 3. (
2 pkt
)
Wykorzystując akapity 1.–4., wyjaśnij, co według autora znaczy „żyć podle”. Podaj trzy cechy
takiego życia.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 4. (
2 pkt
)
W akapitach 2.–4. autor zwraca uwagę na zmiany we współczesnej polszczyźnie, które od-
zwierciedlają odmienny sposób życia. Wyjaśnij różnice między podanymi określeniami.
praca – realizacja projektów .............................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
człowiek twórczy – człowiek kreatywny ..........................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
4
Język polski. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Zadanie 5. (
1 pkt
)
Jaką analogię między życiem współczesnego człowieka a życiem bohatera sztuki teatralnej
dostrzega autor (akapity 4. i 6.)?
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 6. (
2 pkt
)
Na podstawie akapitów 5. i 6. wypełnij tabelę.
Czynnik zagrażający współczesnemu stylowi
życia
Sposób negatywnego wpływu na współczesny styl
życia
Zadanie 7. (
2 pkt
)
Określ główny temat podanych części tekstu.
Część I – akapity 1.–6.: .....................................................................................................................
Część II – akapity 8.–16.: ..................................................................................................................
Zadanie 8. (
1 pkt
)
Uzasadnij, że akapit 7. ma charakter subiektywny.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 9. (
1 pkt
)
Wymień na podstawie akapitów 9.–11. dwa pozytywne skutki „opieszałości, bezinteresownie
spędzanego czasu oraz nieróbstwa”.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]