Jezyk polski 2015 K3 P1, OBUT
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Zestaw P1Instrukcja dla ucznia•••••Zestaw zawiera 8 zadań. Sprawdź, czy jest kompletny i czytelny.Czytaj uważnie teksty i zadania.Odpowiedzi zapisuj długopisem lub piórem.Nie używaj korektora.W niektórych zadaniach podano 4 odpowiedzi do wyboru. Tylko jedna z nich jestpoprawna. W każdym z tych zadań zamaluj kwadrat obok odpowiedzi, którą uważaszza poprawną, na przykład:B rzadkoC częstoD zawszeA nigdy•Jeśli się pomylisz, otocz zamalowany kwadrat kółkiem i zaznacz inną odpowiedź,na przykład:A nigdyB rzadkoC częstoD zawsze•Rozwiązania pozostałych zadań zapisz czytelnie w wyznaczonych miejscach,zgodnie z poleceniem.•Na rozwiązanie zadań masz 45 minut.Powodzenia!Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.P1 strona 1Tekst potrzebny do rozwiązania zadań 1.–7.BAKTERIE I ANTYBIOTYKI1) Niewidzialne stworzeniaBakterie to mikroskopijne organizmy, które mogą wywoływaćchoroby. Są wszędzie – w wodzie, powietrzu, ziemi i na naszejskórze. Nie można ich zobaczyć gołym okiem, więc dopierodzięki nowym wynalazkom ich poznanie stało się możliwe.2) Nos – wróg zarazkówPodczas I wojny światowej brytyjski biolog Aleksander Fle-ming pracował jako lekarz w szpitalu wojskowym. Obserwo-wał i leczył chorych z ranami zakażonymi bakteriami. Zdo-był ogromną wiedzę o bakteriach, więc po wojnie rozpocząłposzukiwanie nowych lekarstw, które mogłyby je zwalczać.W wydzielinie z zakatarzonego nosa odkrył składnik, któryzabija bakterie. Nie był wystarczająco silny, by działać jak le-karstwo, ale dzięki niemu Fleming przekonał się, że organizmczłowieka produkuje substancje niszczące niektóre bakterie.3) Spleśniały cudW 1928 r. Fleming wyjechał na wakacje. W laboratorium zo-stawił kilka płytek, na których znajdowały się bakterie gron-kowca. Po powrocie zauważył, że szkiełka pokryły się pleśnią.Chciał je wyrzucić, zastanowiło go jednak, że w pobliżu pleśniwyginęły wszystkie bakterie.4)Fleming uświadomił sobie, że pleśń może zawierać coś, co za-bija bakterie. Wyodrębnił z niej substancję, którą nazwał peni-cyliną. Zauważył, że działa na kilka różnych rodzajów szkodli-wych bakterii. Wspólnie z dwoma uczonymi opracował nowąmetodę, która umożliwiała wytwarzanie penicyliny w dużychilościach. Dzięki temu stało się możliwe powszechne zastoso-wanie lekarstwa w leczeniu wielu infekcji i chorób.5) Kariera antybiotykówOd tamtej pory odkryto wiele substancji niszczących bakteriewytwarzanych przez różne rodzaje pleśni i mikroorganizmówi nazwano je antybiotykami. Stosuje się je obecnie do leczeniaróżnych chorób, od zapalenia gardła po zapalenie płuc. Dzisiajantybiotyków są setki.6) Ostrożnie z antybiotykiemNiestety, wiele bakterii wywołujących choroby nauczyło się,jak żyć w obecności antybiotyków i nie giną one pod wpływemtego lekarstwa. Dlatego antybiotyki można stosować tylko podkontrolą lekarza, by nie uodparniać na nie innych bakterii.P1 strona 2Na podstawie:A. Claybourne, A. Larkum,Bardzoilustrowana historia nauki,przeł.D. Graboń, Poznań 2012.Współczesneantybiotykiw kapsułkachGronkowiec złocisty(Staphylococcus aureus)wywołuje pryszczei zapalenie skóryCzy bakterie są szkodliwe?Bakterie to bardzo małe organizmy jed-nokomórkowe. Nie wszystkie są szko-dliwe dla ludzi. Niektóre żyją w naszychorganizmach i są nam potrzebne, naprzykład pomagają w trawieniu. Dziękibakteriom powstają sery, jogurty, zsiadłemleko czy kiszona kapusta, ale są i takie,które mogą wywoływać groźne choroby.Bakterie zwane pałeczkamiokrężnicy(Escherichia coli)mogą wywoływać zatruciapokarmowe.Bakterie gruźlicyLekarstwa niszczące bakterie ocaliłyżycie milionom ludzi!Imię i nazwisko uczniaKlasaNumer w dziennikuZestaw P1Tekst do rozwiązania zadań 1.–7. znajduje się na stronie 2.Zadanie 1.Wyjaśnij, dlaczego ludzie bardzo długo nie wiedzieli o istnieniu bakterii.………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………Zadanie 2.Na podstawie informacji zawartych w tekście i w ramce obok tekstu wymień trzy choroby wywoływaneprzez bakterie.123………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………….……………………………………P1 strona 3Zadanie 3.Dokończ poniższe zdanie. Skorzystaj z informacji zamieszczonych w ramce obok tekstu.Bakterie bywają także pożyteczne. Na przykład korzystne działanie bakterii polega na tym, że …………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………Zadanie 4.Która część tekstu mówi o roli przypadku w odkryciu antybiotyku?A Niewidzialne stworzeniaC Spleśniały cudB Nos – wróg zarazkówD Kariera antybiotykówZadanie 5.Wybierz dokończenie zdania zgodne z tekstem.W tekście mówi się, że wydzielina z zakatarzonego nosa i pleśńA mają brzydki zapach.C wywołują zapalenie gardła.B często pojawiają się w laboratorium.D zawierają substancję niszczącą bakterie.Zadanie 6.W czwartej części tekstu brakuje tytułu. Wymyśl tytuł pasujący do tej części i zapisz go poniżej.………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………P1 strona 4Zadanie 7.Fleming i jego współpracownicy za odkrycie antybiotyku dostali Nagrodę Nobla, którą przyznaje sięza największe odkrycia naukowe. Dlaczego odkrycie antybiotyku uznano za tak ważne?………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………Zadanie 8.Przeczytaj poniższy tekst, a następnie wykonaj polecenie.DENTYSTA (fragment)Mikołajek, chłopiec, który zawsze pakuje się w kłopoty w domu i w szkole, pewnego dnia znalazł się w prawdziwych tarapatach…Oto fragment jego opowieści.Kończyliśmy jeść obiad, kiedy mama powiedziała do taty:– Dzisiaj po południu zapisałam Mikołaja do de-e-en-te-igrek-es-te-igrek.Tata skończył składać serwetkę, zrobił wielkie oczy i zapytał:– Do kogo?– Do dentysty – wyjaśniłem. Nie chcę tam iść!Mama powiedziała, że muszę iść do dentysty, że od kilku dni bolą mnie zęby i że po dentyście już nie będąbolały. Ja wytłumaczyłem mamie, że nie boję się tego, co będzie po dentyście, tylko tego, co w trakcie,a potem powiedziałem, że zęby przestały mnie boleć i… się rozpłakałem.Na podstawie: R. Goscinny, J.-J. Sempé,Nowe przygody Mikołajka,t. II,tłum. B. Grzegorzewska, Kraków 2007.Na następnej stronie napisz list do Mikołajka, w którym przekonasz go, by poszedł do dentysty.P1 strona 5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]