Jak ustalać rozkład czasu pracy, Rachunkowość Finanse Księgowość
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Jak ustalaĆ rozkład czasu pracy?
1) Zatrudniam pracowników co drugi dzień po 12 godzin, przy czym w piątek, sobotę i niedzielę po 13 godzin. Czy stanowi to
naruszenie przepisów o czasie pracy?
Zaprezentowana w pytaniu organizacja czasu pracy powoduje przekroczenia norm, a w wielu przypadkach takŜe wymiaru czasu
pracy i narusza przepisy o czasie pracy.
Organizowanie czasu pracy w zakładzie naleŜy do uprawnień pracodawcy. Jest on jednak obowiązany planować czas pracy
pracowników w oparciu o obowiązujące w tym zakresie przepisy, w tym dotyczące norm, wymiaru oraz systemów czy rozkładów
czasu pracy.
W myśl art. 129 K.p., czas pracy nie moŜe przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym
tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Okres rozliczeniowy zasadniczo nie moŜe być dłuŜszy niŜ 4 miesiące, przy
czym na mocy art. 9 ust. 1 ustawy antykryzysowej, w sytuacji gdy jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub
technologicznymi, albo dotyczącymi organizacji czasu pracy, okres rozliczeniowy moŜe być przedłuŜony do 12 miesięcy.
JeŜeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, pracodawca moŜe zastosować system równowaŜnego czasu pracy,
w którym jest dopuszczalne przedłuŜenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niŜ do 12 godzin. PrzedłuŜony dobowy
wymiar czasu pracy jest równowaŜony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy
(art. 135 § 1 K.p.). Jest to tzw. podstawowy wariant systemu równowaŜnego. Ustawodawca przewidział jeszcze dwa inne -
z moŜliwością wydłuŜenia dniówki roboczej do 16 albo do 24 godzin. JednakŜe mogą one znaleźć zastosowanie tylko w ściśle
określonych sytuacjach, a mianowicie przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem
w pogotowiu do pracy oraz przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a takŜe w zakładowej straŜy poŜarnej i słuŜbie ratowniczej.
Jeśli wskazane prace nie występują, pracodawca, o którym mowa w pytaniu, moŜe stosować system równowaŜny jedynie w wariancie
podstawowym. Jak juŜ wspomnieliśmy, planowa dniówka pracownika nie moŜe w takim przypadku przekraczać 12 godzin.
Systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy ustala się w układzie zbiorowym pracy lub
w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeŜeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany
do ustalenia regulaminu pracy.
PrzedłuŜony na mocy ustawy antykryzysowej okres rozliczeniowy wprowadza się natomiast w układzie zbiorowym pracy lub
w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a w razie ich braku, z przedstawicielami pracowników.
Kolejnym istotnym czynnikiem, który naleŜy brać pod uwagę podczas planowania pracy na dany okres rozliczeniowy jest wymiar
czasu pracy, który oblicza się zgodnie z art. 130 K.p. (powołanym na str. 35). Prawidłowo obliczony wymiar czasu pracy jest jednym
z podstawowych elementów prawidłowego harmonogramu czasu pracy.
WaŜne: Podczas planowania czasu pracy naleŜy pamiętać, Ŝe pracownikowi przysługuje prawo do 11-godzinnego odpoczynku
dobowego oraz 35-godzinnego odpoczynku tygodniowego.
Przywołane normy nie wykluczają wystąpienia w określonych przez przepisy sytuacjach godzin nadliczbowych. Do okoliczności
dopuszczających wystąpienie godzin nadliczbowych zalicza się konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony Ŝycia lub
zdrowia ludzkiego, ochronę mienia lub środowiska albo usunięcie awarii, a takŜe szczególne potrzeby pracodawcy. Pracy ponad
normę lub ponad wymiar czasu pracy nie moŜna jednak planować.
Przykład 1
Pracodawca zatrudnia pracowników w podstawowym wariancie systemu równowaŜnego w jednomiesięcznym okresie
rozliczeniowym. We wrześniu 2009 r. pracownicy zostali podzieleni na dwie wymieniające się brygady, wykonujące pracę co drugi
dzień po 12 godzin (od 12
00
do 24
00
), przy czym w piątki, soboty i niedziele po 13 godzin (od 12
00
do 1
00
). Wymiar czasu pracy
w wymienionym okresie wynosi 176 godzin (40 godz. x 4 tyg. + 8 godz. x 2 dni).
Przedstawiona organizacja czasu pracy narusza przepisy z zakresu czasu pracy, bowiem planuje przekroczenia przeciętnej normy
tygodniowej oraz przedłuŜonego wymiaru dobowego.
Przekroczenie przedłuŜonego wymiaru dobowego wyniesie 1 godzinę (13 godz. przepracowanych - 12 godz. maksymalny wymiar
czasu pracy) i nastąpi w kaŜdy piątek, sobotę i niedzielę, w kaŜdej z brygad sześciokrotnie. Ponadto brygady przepracują po 186
godzin. Dojdzie tu zatem takŜe do przekroczenia przeciętnej normy tygodniowej o 4 godziny. Wynika to z następującego wyliczenia:
186 godz. przepracowanych - (176 godz. nominalny czas pracy + 6 godz. przekroczeń dobowych) = 4 godz.
2) Jakie wynagrodzenie przysługuje za tak zorganizowaną pracę?
Jak wykazaliśmy w odpowiedzi na pytanie 1, przedstawiona organizacja powoduje przekroczenie tygodniowej normy czasu pracy,
a takŜe przedłuŜonego wymiaru dobowego. PowyŜsze obliguje pracodawcę do wypłaty dodatków za godziny nadliczbowe, chyba Ŝe
pracodawca udziela pracownikom w zamian czasu wolnego. Sposób obliczania wynagrodzenia oraz dodatku za godziny nadliczbowe
omawialiśmy m.in. w UiPP nr 17/2009, str. 67-70.
Przykład 2
Pracownicy, o których mowa w przykładzie 1, są wynagradzani według stawki godzinowej w wysokości 12 zł. Ich wynagrodzenie za
pracę we wrześniu 2009 r. - bez dodatków za pracę w nocy, które naleŜy ustalić odrębnie, stosownie do pory nocnej ustalonej w
danym zakładzie pracy - powinno wynieść 2.352 zł. Wynika to z następującego wyliczenia:
·
normalne wynagrodzenie za wszystkie godziny przepracowane (w tym takŜe z przekroczenia wymiaru dobowego oraz
normy tygodniowej): 12 zł x 186 godz. = 2.232 zł,
·
dodatki za przekroczenia dobowe, które miały miejsce w porze nocnej i wyniosły 6 godzin: 12 zł x 6 godz. = 72 zł,
·
dodatki za przekroczenie średniotygodniowe: 12 zł x 4 godz. = 48 zł,
·
łącznie: 2.232 zł + 72 zł + 48 zł = 2.352 zł.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]