Jezykpolski arkusz niepolegnieszpl, matura, Matura
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Miejsce na identyfikacj´ szko∏y
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY
Z OPERONEM
J¢ZYK POLSKI
POZIOM PODSTAWOWY
LISTOPAD
ROK 2009
Czas pracy 170 minut
Instrukcja dla zdajàcego
1. Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron.
Ewentualny brak zg∏oÊ przewodniczàcemu zespo∏u nadzo-
rujàcego egzamin.
2. Rozwiàzania zadaƒ zamieÊç w miejscu na to przeznaczo-
nym.
3. Piszczytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnym tu-
szem/atramentem.
4. Nieu˝ywaj korektora, a b∏´dne zapisy wyraênie przekreÊl.
5. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie.
6. Mo˝esz korzystaç ze s∏ownika poprawnej polszczyzny
i s∏ownika ortograficznego.
Za rozwiàzanie
wszystkich zadaƒ
mo˝na otrzymaç
∏àcznie
70 punktów
˚yczymy powodzenia!
Cz´Êç I – 20 pkt
Cz´Êç II – 50 pkt
Wpisuje zdajàcy przed rozpocz´ciem pracy
PESEL ZDAJÑCEGO
KOD
ZDAJÑCEGO
Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.
Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ przez
dyrektorów szkó∏ bioràcych udzia∏ w programie Próbna Matura z OPERONEM.
J´zyk polski. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Cz´Êç I – rozumienie czytanego tekstu
Przeczytaj uwa˝nie tekst, a nast´pnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj tylko na
podstawie tekstu i tylko
w∏asnymi s∏owami
– chyba ˝e w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj tylu od-
powiedzi, o ile jesteÊ proszona/y. W zadaniach zamkni´tych wybierz tylko jednà z zaproponowanych
odpowiedzi.
Miros∏aw P´czak,
Stare
,
nowe
,
kultowe
1. W zasadzie samo s∏owo „kultowy” przesta∏o byç kultowe. Do niedawna nadu˝ywane, zbanalizo-
wa∏o si´ i wypad∏o z j´zyka wzorotwórczych Êrodowisk i m∏odzie˝owej elity przyswajajàcej najnow-
sze mody. Ale nie znaczy to wcale, i˝by znik∏y nagle zjawiska stanowiàce przedmiot fascynacji,
a niekiedy prawdziwej czci manifestowanej przez mniejsze lub wi´ksze t∏umy wyznawców.
2. Filmy takie jak „Matrix” i „W∏adca pierÊcieni” zyskujà popularnoÊç nie tylko w wyniku zabiegów
marketingowych, a nawet nie tylko z powodu ewentualnych walorów estetycznych. Znawcy literatu-
ry mogà bagatelizowaç twórczoÊç Paolo Coelho, ale dla wielu zw∏aszcza m∏odych czytelników ten
brazylijski mistyk-gaw´dziarz [odgrywa] rol´ nieledwie nauczyciela ˝ycia. Podobnie mo˝na powie-
dzieç o artystach sceny muzycznej, którzy, jak Nick Cave, John Zorn czy Paul Oakenfold, sà dla swo-
ich fanów wyrocznià: Cave w dziedzinie poezji rockowej, Zorn – w sferze awangardy jazzowej,
Oakenfold – jako król did˝ejów, czyli gwiazdorów muzyki klubowej.
3. Problem polega na tym, ˝e wyznawca „Matrixa” niekoniecznie musi podzielaç gust fana „W∏ad-
cy pierÊcieni”, a fan talentu Nicka Cave’a mo˝e nie mieç poj´cia o istnieniu Paula Oakenfolda. Nie ma
zjawiska pociàgajàcego wszystkich, jest za to wiele ró˝nych obiektów szalonej fascynacji dla ró˝nych
audytoriów i Êrodowisk.
4. Dawniej by∏o oczywiÊcie o wiele klarowniej. W latach 60. nawet najbardziej zagorzali przeciw-
nicy rocka wiedzieli, kim sà Beatlesi, a fenomen beatlemanii, czyli zbiorowego szaleƒstwa na punk-
cie Czwórki z Liverpoolu, ogarnà∏ m∏odych ludzi na ca∏ym Êwiecie. Nie tylko histeria na koncertach,
zwyczaj gromadzenia zdj´ç i plakatów z podobiznami angielskich idoli, ale te˝ traktowanie ich ˝ycio-
rysów na zasadzie hagiografii sta∏o si´ zasadà dla ka˝dego fana. […]
5. Powszechnie znane i podziwiane gwiazdy popkultury czasów minionych niekoniecznie jednak
mieszczà si´ w s∏ownikowej definicji kultowoÊci, bo ta zak∏ada wyraênà odr´bnoÊç grupy wyznawców
i ich praktyk od tego, co przyjmuje ogó∏. W tym sensie dos∏owniej kultowy ni˝ Beatlesi by∏ na przy-
k∏ad Frank Zappa, który ze swoim przeÊmiewczo-intelektualnym przes∏aniem trafia∏ do wybranej gru-
py fanów […]. No w∏aÊnie, os∏awiona kultowoÊç zacz´∏a si´ wtedy, kiedy za∏ama∏a si´ obowiàzujàca
w dawniejszej kulturze masowej zasada wszystko dla wszystkich i kiedy wzgl´dnie wysokà popular-
noÊç zacz´li zdobywaç artyÊci idàcy pod pràd utrwalonym gustom.
6. Kultowe bywa∏y i bywajà osoby, dzie∏a, przedmioty i miejsca. ˚e osoby i dzie∏a – to oczywiste,
ale dlaczego przedmioty i miejsca? Co do przedmiotów – w gr´ wchodzi nostalgia albo pewien rodzaj
fetyszyzmu. W Polsce Ludowej fetyszem stawa∏y si´ na przyk∏ad z trudem zdobyte na gie∏dzie p∏yty
zachodnich zespo∏ów rockowych. P∏ytowym fetyszem numer jeden by∏ niewàtpliwie tak zwany bia∏y
album Beatlesów. Intrygowa∏a nieskazitelnie bia∏a ok∏adka bez ilustracji i napisów, a przede wszyst-
kim mitologia tworzona wokó∏ tej p∏yty jako zupe∏nie nietypowej dla zespo∏u i zwiastujàcej jego roz-
pad. Polski posiadacz bia∏ego albumu odtwarza∏ go rzadko i s∏ucha∏ z nabo˝eƒstwem. Nie wypada∏o
wr´cz traktowaç tej p∏yty tak jak innych, na przyk∏ad w celach prywatkowych. To by∏a rzecz specjal-
na, dla specjalnych s∏uchaczy, czy – lepiej powiedzieç – kolekcjonerów. Takiej p∏yty si´ nie po˝ycza-
∏o, mo˝na jà by∏o co najwy˝ej pokazaç zazdrosnym kolegom i tylko wyjàtkowo odtworzyç w wàskim
gronie. […]
7. Sà oczywiÊcie przedmioty kultowe
per se
1
, czyli takie, których si∏a przyciàgania nie musi braç si´
z nostalgii, choç cz´sto bywa zanurzona w historii. Motocykl Harley Davidson, skórzana kurtka ramo-
1
per se
– (łac.) samo przez si´, samo z siebie
2
J´zyk polski. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
neska, gitara Fender Stratocaster (na takiej gra∏ Jimi Hendrix), buty typu golf (czarno-bia∏e, powraca-
jàce ostatnio do mody), kapelusz Stetson […]. Takim przedmiotom przypisuje si´ znaczenie specjal-
ne g∏ównie dlatego, ˝e z regu∏y sà one atrybutem okreÊlonego stylu ˝ycia lub postawy. U˝ytkownik
Harleya to swobodny jeêdziec, posiadacz ramoneski lubi ˝ycie bez regu∏, goÊç w stetsonie to mi∏oÊnik
kowbojstwa i muzyki country.
8. Specjalne znaczenia przypisuje si´ te˝ miejscom, przy czym od razu trzeba zaznaczyç, ˝e nie cho-
dzi w tym przypadku o uÊwi´cone sakralnà tradycjà miejsca kultu religijnego. Idzie o miejsca kojarzo-
ne g∏ównie z rozrywkà i czasem wolnym lub takie, które wià˝à si´ z okreÊlonà kulturà Êrodowiskowà
czy artystycznà. Wcià˝ jeszcze mi∏oÊnicy rocka pami´tajà o Jarocinie, choç teraz roÊnie mitologia
Owsiakowego Przystanku Woodstock […].
9. Intuicyjnie kultowoÊç kojarzymy z modà, ale dziÊ niezwykle trudno by∏oby wyrokowaç, co aku-
rat jest modne, a co obciachowe. Maciej Stefaniak powiada, ˝e lubi muzyk´ rozrywkowà z lat 80. –
Limahl, Shakin’ Stevens, m∏ody George Michael. W tych˝e latach 80. m∏odzi melomani uwa˝ali ta-
kà ofert´ za ewidentny obciach. Kràg znajomych Stefaniaka lubi filmy o mi∏oÊci, na przyk∏ad „Ame-
li´”, ale ju˝ niekoniecznie „Matriksa” braci Wachowskich, którego pierwsza cz´Êç sta∏a si´ synonimem
filmu kultowego. […]
10. W lipcowym numerze hip-hopowego magazynu „Âlizg” raper Pelson w odpowiedzi na pytanie
o trzy ulubione ksià˝ki wymienia „Pielgrzyma” Coelho, „Ch∏opców z Placu Broni” oraz... komiks
„Tytus, Romek i A’Tomek”. Jego ulubione filmy to „Jak rozp´ta∏em II wojn´ Êwiatowà” i „Czterej pan-
cerni i pies”. Inny nasz artysta hip-hopu Vienio spoÊród filmów wyró˝nia „Rejs”. Jak si´ okazuje,
m∏oda generacja odkrywa dla siebie dzie∏a powsta∏e w PRL, co mo˝e byç zagadkà dla badaczy m∏o-
dzie˝owych gustów.
11. Co wchodzi w gr´? Specyfika poczucia humoru w starych komediach? Na pewno dialogi Himils-
bacha z Maklakiewiczem (obaj od dawna nie˝yjàcy nale˝à do ulubionych aktorów dzisiejszej m∏o-
dzie˝y) albo kwestie Stanis∏awa Tyma w „Rejsie” i w „Misiu” na po∏y absurdalne, na po∏y satyryczne
wydajà si´ dziÊ równie niestandardowe jak skecze angielskich komików z Monty Pythona. Poza tym
przedstawiona w tych filmach rzeczywistoÊç jawi si´ osobom niepami´tajàcym PRL kompletnà abs-
trakcjà, niemal czystà formà, co si∏à rzeczy musi intrygowaç. A mo˝e rzecz polega na tym, ˝e m∏odzi
ludzie intuicyjnie poszukujà czegoÊ, co ∏atwo przeciwstawiç komercyjnej ofercie dzisiejszego przemy-
s∏u kulturalnego, co ma zarówno rozrywkowe, jak i artystyczne walory? To tak˝e, choç trzeba w tych
wyborach widzieç te˝ tendencj´ do swego rodzaju oryginalnoÊci. Skoro panowa∏a do niedawna opi-
nia, ˝e „Czterej pancerni” to komunistyczna propaganda, dla przekory b´d´ tego serialu fanem. JeÊli
t∏umy zaÊmiewajà si´ z grepsów Jasia Fasoli, ja dla odmiany wybior´ inteligenckiego Tyma. […]
12. Jakkolwiek patrzeç na kultur´ dzisiejszà z jej domniemanym przez postmodernistów syndro-
mem wyczerpania i tendencjà do zjadania w∏asnego ogona, trzeba stwierdziç, ˝e ludzie wcià˝ poszu-
kujà w niej w miar´ stabilnych punktów odniesienia. JeÊli nie znajdujà ich w ofercie aktualnej, szukajà
w przesz∏oÊci. Oto dlaczego obok nowo tworzonych o˝ywajà stare mitologie. Wraca si´ nie tylko do
[…] poety Rafa∏a Wojaczka, który dziÊ wydaje si´ bardziej na fali od Edwarda Stachury. Wraca si´
do lat 50., Jamesa Deana albo do lat 60. z „Czterema pancernymi”, Klossem, starymi zeszytami „Ty-
tusa, Romka i A’Tomka”.
Miros∏aw P´czak,
Stare, nowe, kultowe
, „Polityka” nr 31, 2.08.2003.
Zadanie 1. (
1 pkt
)
Odpowiedz na podstawie akapitu 1., dlaczego s∏owo „kultowy” przesta∏o byç kultowe?
3
J´zyk polski. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Zadanie 2. (
1 pkt
)
WyjaÊnij na podstawie akapitu 2., co sprawia, ˝e dzie∏o staje si´ popularne.
Zadanie 3. (
1 pkt
)
W akapicie 4. autor u˝y∏ na okreÊlenie Beatlesów sformu∏owania „Czwórka z Liverpoolu”. Jest to:
A. oksymoron,
B. epitet,
C. peryfraza,
D. porównanie.
Zadanie 4. (
2 pkt
)
WyjaÊnij na podstawie akapitów 6. i 7., kiedy przedmiot mo˝e si´ staç kultowy. Podaj trzy przyczy-
ny.
Zadanie 5. (
1 pkt
)
OkreÊl, jakà funkcj´ pe∏ni akapit 7. wzgl´dem akapitu 6.
Zadanie 6. (
1 pkt
)
Na podstawie akapitu 6. podaj okreÊlenie synonimiczne s∏owa „fetysz”.
Zadanie 7. (
1 pkt
)
W akapicie 7. autor nazywa u˝ytkownika Harleya „swobodnym jeêdêcem”. WyjaÊnij znaczenie tego
epitetu.
4
J´zyk polski. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Zadanie 8. (
1 pkt
)
Odpowiedz, o jakich postawach mówi autor tekstu, piszàc w akapicie 5. o „artystach idàcych pod pràd
utrwalonym gustom”?
Zadanie 9. (
1 pkt
)
WyjaÊnij, dlaczego w akapitach 9. i 10. autor przywo∏uje liczne przyk∏ady.
Zadanie 10. (
2 pkt
)
WyjaÊnij, jakà funkcj´ pe∏ni cudzys∏ów u˝yty w akapicie 1., a jakà w akapicie 2.
Zadanie 11. (
1 pkt
)
OkreÊl, jakà funkcj´ pe∏nià pytania rozpoczynajàce akapit 11.
Zadanie 12. (
2 pkt
)
Jakie sà – zdaniem autora tekstu – êród∏a zainteresowania m∏odych ludzi dzie∏ami, które powsta∏y
w czasach PRL-u?
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]